जनकपुरधाम : नेपालमा १ लाख ४२ हजार २ सय २३ वटा होटल÷रेस्टुरेन्ट रहेको सरकारी तथ्यांकले देखाएको छ ।
केन्द्रीय तथ्यांक कार्यालयले बुधबार ‘राष्ट्रिय होटल तथा रेस्टुरेन्ट सर्वेक्षण २०८०’ सार्वजनिक गरेको छ । यी होटलको कुल स्थायी सम्पत्ति ५ खर्ब ४३ अर्ब २५ करोड ८२ लाख रुपैयाँ बराबर रहेको कार्यालयका निर्देशक राजेश धितालले जानकारी दिए ।
देशभरि रहेका डेढ लाख होटलमध्ये १ हजार १ सय २१ होटलमा पूर्णविदेशी लगानी रहेको छ । जसमध्ये १ हजार ७३ होटलमा एकल लगानी र ४८ मा विदेशीको संयुक्त लगानी रहेको देखिन्छ । देशभरि ५९ होटलमा भने नेपाली र विदेशी लगानीकर्ताको संयुक्त लगानी छ । यसरी खुलेको आतिथ्य उद्योगमा साढे १० अर्ब रुपैयाँभन्दा बढी विदेशी लगानी रहेको तथ्यांक कार्यालयले सार्वजनिक गरेको हो ।
कार्यालयका उपप्रमुख तथ्यांक अधिकारी डा. हेमराज रेग्मीका अनुसार कार्यालयले गरेको यो सर्वेक्षण यस विधाको पहिलो बृहत सर्वेक्षण हो । यसअघि ‘होटल तथा लज सर्वेक्षण २०६०’ गरिएको थियो । उक्त सर्वेक्षणमा आवास तथा भोजन व्यवसायसँग सम्बन्धित प्रतिष्ठान तारे होटल, रिसोर्ट र गैरतारे होटलमात्र राखिएको थियो ।
यसपालि सर्वेक्षणमा भने होटल, लज, रिसोर्ट, होमस्टे, अतिथि गृह÷सेवा सदन, छात्राबास÷होस्टेल, रेस्टुरेन्ट तथा क्याटरिङ÷पार्टी प्यालेसको विस्तृत संकलन छ । सोहीकारण यस पटकको सर्वेक्षणलाई पहिलो बृहत सर्वेक्षण भनिएको डा. रेग्मीले जानकारी दिए ।
यो सर्वेक्षणमा शिक्षण संस्थाबाट सञ्चालित छात्राबास तथा कार्यालयभित्रका आवासगृह भने गणना गरिएको छैन । मठमन्दिर, गुम्बा परिसरमा सञ्चालनमा रहेका धर्मशाला र सामूहिक आवासगृह समेत गणनामा छैनन् । यसैगरी सडक पेटी वा खुला स्थानमा सञ्चालित भोजन सेवासम्बन्धी क्रियाकलाप समेत यसमा समेटिएका छैनन् ।
यो सर्वेक्षणका लागि कार्यालयले आर्थिक वर्ष २०७९÷८० मा देशभरि सञ्चालनमा रहेका आवास तथा भोजन क्रियाकलाप गर्ने प्रतिष्ठानको तथ्यांक संकलन, प्रशोधन, विश्लेषण, व्यवस्थापन गरेको थियो । सर्वेक्षणबाट अर्थतन्त्रमा आतिथ्य उद्योगले पु¥याएको योगदानको मापन गर्न सहज हुने उनले बताए ।
१ साउन २०७९ देखि ३० असार २०८० सम्म सर्वेक्षण गणना गरिएको थियो । पर्यटन विभागबाट तारे होटल तथा रिसोर्ट सञ्चालन अनुमति पाएका र १० वा त्यसभन्दा बढी जनशक्ति संलग्न रहेका प्रतिष्ठानको तथ्यांक संकलन पूर्णगणना विधिबाट गरिएको कार्यालयले जानकारी दिएको छ ।
तथ्यांक अनुसार १० करोडभन्दा माथि स्थायी सम्पत्ति भएका होटल÷रेस्टुरेन्ट संख्या ४ सय ९३ छ । जसमध्ये बागमतीमा २ सय १४ छन् । १ करोडदेखि १० करोडसम्म सम्पत्ति भएका होटल ८ हजार ७ सय ३२ छन् । २ लाखभन्दा सानो लगानीमा खुलेका होटल÷रेस्टुरेन्ट ६७ हजार ५ सय २१ छन् ।
तथ्यांक अनुसार देशभरि सञ्चालनमा रहेका होटल÷रेस्टुरेन्टमध्ये १ लाख ३७ हजार ७ सय १६ प्रतिष्ठानका लगानीकर्ता एकल नेपाली नागरिक छन् । जसको सम्पत्ति ४ खर्ब १८ अर्ब ६२ करोड रुपैयाँ हाराहारी छ ।
नेपाली नागरिकको संयुक्त लगानीमा ३ हजार ३ सय २७ होटल÷प्रतिष्ठान सञ्चालनमा छन् । जसमा १ खर्ब १४ अर्ब रुपैयाँ लगानी रहेको देखिन्छ । नेपाली र विदेशी संयुक्त लगानीमा भने ५९ वटा मात्र होटल÷रेस्टुरेन्ट रहेको तथ्यांक छ ।
बुधबार ‘राष्ट्रिय होटल तथा रेस्टुरेन्ट सर्वेक्षण २०८०’ सार्वजनिक गर्दै केन्द्रीय तथ्यांक कार्यालय ।
होटल÷रेस्टुरेन्ट उद्योगले नेपालमा झन्डै ४ लाख मानिसलाई रोजगारी÷स्वरोजगारी दिइरहेको सर्वेक्षणमा छ । ३ लाख ८७ हजार ७ सय ४७ जना यो उद्योगमा आबद्ध छन् । व्यवसायी तथा साझेदार, बेतलबी पारिवारिक सदस्य र तलबी रोजगार व्यक्ति यसमा समेटिएका छन् ।
रोजगारी मात्र गर्नेको संख्या भने १ लाख ६ हजार ४ सय ५९ छ । प्रतिष्ठानबाट नियमित तलब÷ज्याला लिने गरी कार्यरत कर्मचारी तथा कामदारलाई यो सूचीमा राखिएको छ । यसरी रोजगारी गर्नेका लागि प्रतिष्ठानले एक वर्षमा २० अर्ब ६१ करोड ५० लाख रुपैयाँ खर्च गरेका छन् ।
पारिवारिक सदस्य बढी सहभागी भएर चलाएका प्रतिष्ठानमा रेस्टुरेन्ट संख्या अधिक छ । देशभरि १ लाख २६ हजार ८ सय ५९ रेस्टुरेन्ट रहेकोमा २ लाख ४६ हजार ६ सय ८१ जनाले पारिवारिक रूपमा काम गरिरहेको देखिन्छ ।
सर्वेक्षण अनुसार होटल÷रेस्टुरेन्टले एक वर्ष अवधिमा २ खर्ब १६ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ बराबर लगानी गरेको देखिएको छ । त्यसबापत होटल–रेस्टुरेन्टले ३ खर्ब २६ अर्ब १ करोड बराबर सेवा उत्पादन गरेका थिए ।
एक वर्षमा होटल÷रेस्टुरेन्टले नेपालको अर्थतन्त्रमा १ खर्ब ९ अर्ब २७ करोड रुपैयाँ बराबर मूल्य अभिवृद्धि गर्न सफल भएको देखिएको छ । नेपालको कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) मा यस क्षेत्रले १.९६ प्रतिशत योगदान गरेको देखिएको छ ।
प्रदेश अनुसार हेर्दा होटल÷रेस्टुरेन्ट संख्या बागमतीमा अधिक देखिन्छ । यहाँ ५२ हजार १ सय २३ प्रतिष्ठान छन् । दोस्रो स्थानमा कोसी छ । जहाँ २५ हजार ८ सय ८७ प्रतिष्ठान छन् । तेस्रो स्थानमा लुम्बिनी छ । यो प्रदेशमा २० हजार १ सय ५८ होटल÷रेस्टुरेन्ट छन् ।
त्यस्तै गण्डकीमा १६ हजार ९ सय ७६ प्रतिष्ठान छन् । मधेशमा ११ हजार ७ सय ४०, सुदूरपश्चिममा ८ हजार २ सय २८ र कर्णालीमा ७ हजार १ सय १० होटल÷रेस्टुरेन्ट रहेको समेत तथ्यांकले देखाएको छ ।
साढे ५२ हजार होटल÷रेस्टुरेन्ट दर्ता नै छैनन्
देशभरि रहेका होटल÷रेस्टुरेन्टमध्ये अझै ५२ हजार ४ सय ४४ प्रतिष्ठान दर्ता भएका छैनन् । जसमध्ये ताराविहीन होटल १ हजार ८ सय २ विनादर्ता सञ्चालनमा छन् । ५० हजार ४ सय ५९ रेस्टुरेन्ट समेत दर्ता नभएको तथ्यांकमा छ ।
